অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

पेरिटोनियल डायालिसिज़​

पेरिटोनियल डायालिसिज़​

  1. पेरीटोनियल डायालिसिज़ (पी.डी.) याने छा?
  2. पेरिटोनियल डायालिसिज़ (पी.डी.) जा कहिड़ा क़िसिम आहिनि ?
  3. इन्टरमीटन्ट पेरीटोनियल डायालिसिज़ (आइ.पी.डी.)
  4. सी. अे.पी.डी (Continuouw Ambulatory Peritoneal Dialysis)
    1. सी. अे.पी.डी छा ?
    2. सी.अ.पी.डी जी प्रक्रिया
    3. सी. अे.पी.डी. जी प्रक्रिया में मुख्य टे डाका आहिनि
  5. अे.पी.डी. या सी.सी.पी.डी. आटोमेटेक पेरिटोनियल डायालिसिज़ या कन्टीन्यूअस सायकिलीक पेरीटोनियल डायालिसिज़
    1. सी.अे.पी.डी. में पी.डी. पाणियठु छा हूंदो आहे ?
    2. सी.अे.पी.डी. जे मरीज़नि लाइ मुमकिन जोखम कहिड़ा आहिनि?
    3. सी.अे.पी.डी.जा मुख्य फायदा ऐं नुक़िसान कहिड़ा-कहिड़ा आहिनि ?
  6. सी. अे.पी.डी. जे मरीज़ खे खाधे में मुख्य छा फेरिफार करण जी सूचिना डिनी वेंदी आहे ?
  7. सी. अे.पी.डी. जे मरीज़नि खे डाक्टर या डायालिसिज़ नर्स जो संपर्क कडहिं करणु घुरिजे ?

किडनी फेल्यर जे मरीज़नि खे जडहिं डायालिसिज़ जी ज़रूरत पवंदी आहे तडहिं हिमोडायालिसिज़ खां सवाइ बियो विकल्प पेरीटोनियल डायालिसिज़ आहे । आम तरह होम डायालिसिज़ में हीअ पद्वती कमु ईंदी आहे ।

पेरीटोनियल डायालिसिज़ (पी.डी.) याने छा?

  • पेट में आंडा, मादो (गुजी) Stomach वगै़रह उज़िवनि खे ढके, उन्हनि खे योग्य जगह ते जकिड़े रखंदड़ मेम्ब्रेन खे पेरिटोनियम चइजे थो ।
  • ही मेम्ब्रेन (पड़िदो) सेमी-परमिअबल मेम्ब्रेन यानि छाणीअ जहिड़ो आहे जेको गै़र ज़रूरी मइदिनी शयुनि जो नेकाल करे सघे थो ।
  • हिन मेम्ब्रेन जी मदद सां थींदड़ रतु साफ थियण जी प्रक्रिया खे पेरीटोनियल डायालिसिज़ चइजे थो । हिन खां पोइ पेरीटोनियल डायालिसिज़ खे मुख़्तिसिर में (थोड़े में) असां पी.डी. चवंदासीं ।

पेरिटोनियल डायालिसिज़ (पी.डी.) जा कहिड़ा क़िसिम आहिनि ?

पी.डी. जा मुख्य टे क़िसिम आहिनिः

  1. आइ.पी.डी. इन्टरमीटन्ट पेरीटोनियल डायालिसिज़ ।
  2. सी.अ.पी.डी. कन्टीन्यूअस अम्बयूलेटरी डायालिसिज़ ।
  3. सी.सी.पी.डी. कन्टीन्यूअस साइक्लीक पेरिटोनियल डायालिसिज़ ।

इन्टरमीटन्ट पेरीटोनियल डायालिसिज़ (आइ.पी.डी.)

इस्पताल में थोड़े वक़्त लाइ डायालिसिज़ जी ज़रूरत हुजे तडहिं बि हिन क़िसिम जो डायालिसिज़ कयो वेंदो आहे । नंढनि बारनि में ऐं इमरजन्सीअ में हीअ डायालिसिज़ कमु ईंदो आहे ।

  • आइ.पी.डी. में रतु जो कचिरो मरीज़ खे बेहोश करण खां सवाइ पेट में हिक ख़ास क़िसिम जी घणनि सोराख़नि वारी थुल्ही नली रखी ख़ास क़िसिम जी पाणियठु जे मदद सां दूर कयो वेंदो आहे ।
  • रवाजी तरह डायालिसिज़ जी प्रक्रिया 36 क्लाक हलंदी आहे ऐं उन दरम्यान 30 खां 40 लिटर जेतिरी पाणियठु जो उपियोग थींदो आहे ।
  • हिन क़िसिम जो डायालिसिज़ हर 7 डींहं कराइणो पवंदो आहे या हर 3 (टियें) डींहुं , जहिड़ी मरीज़ जी हालत हूंदी आहे उन मुजिबु तय थींदो आहे ।
  • हिन क़िसिम जो डायालिसिज़ लंबे अरिसे लाइ सही न आहे ।

सी. अे.पी.डी (Continuouw Ambulatory Peritoneal Dialysis)

सी. अे.पी.डी छा ?

  1. सी. कन्टीन्यूअस​, जंहिं में डायालिसिज़ जी प्रक्रिया लगातार चालु रहंदी आहे
  2. अे. अम्ब्यूलेटरी, जंहिं में मरीज़ घुमी फिरी ऐं रवाजी कम करे सघंदो आहे
  3. पी. पेरिटोनियल मेम्ब्रेन फिल्टर तोर कमु कंदो आहे ।
  4. डी. डायालिसिज़​- रतु साफ थियण जी प्रक्रिया ।

सी. अे.पी.डी मरीज़ पंहिंजे लेखे घर में मशीन खां सवाइ करे सघे अहिड़े क़िसिम जो डायालिसिज़ आहे ।

दुनिया जे तरक्की कयल मुलिकनि में क्रोनिक किडनी फेल्यर जे वधीक ऐं वधीक मरीज़नि में डायालिसिज़ लाइ हिन पद्वतीअ जो उपयोग थी रहियो आहे ।

सी.अ.पी.डी जी प्रक्रिया

सी.अ.पी.डी केथेटर​: हीअ हिक ख़ास क़िसिम जी घणनि सोराख़नि वारी नली हूंदी आहे, जंहिं खे पेट में नाभि (धुनि) जे हेठां नंढो चीर करे रखियो वेंदो आहे । हीअ नली सिलिकोन तरीक़े सुञाणण में ईंदड़ ख़ास पदार्थिन जी ठहियल हूंदी आहे , जेका नरम पेट जे आंडनि या बियनि ऊज़िवनि खे ईज़ाऊ न पहुचाअ ऐं कहिड़ी बि हालत में पेट में आराम सां ठहिकी सघे अहिड़ी हूंदी आहे । इहा नली डायालिसिज़ चालू करिणो हुजे उन खां 10-10 डींहं अगि रखाइणी पवंदी आहे ।

सी. अे.पी.डी. जी प्रक्रिया में मुख्य टे डाका आहिनि

  1. फील (Fill): पी.डी. केथेटर द्वारां 2 लिटर जेतिरी पेरीटोनियम डायालिसिज़ (पी.डी.) पाणियठु हिक साफ कयल प्लास्टिक जी बेग (थेल्ही) ऐं ट्यूब महरिफ़त कशिश सकल (Gravity) जे क़ाइदे अनुसार पेट में दाख़िल कयो वेंदो आहे, जेका पेरिटोनियम जे लागापे में ईं हिकु दफ़ो पाणियठु मरीज़ जे पेट में वञे इन प्लास्टिक जी बेग खे वेड़िहे करे मरीज़ जी कमर (चेल्हि) सां बधी छडिबो आहे, जेसिताईं बियो भेरो सागी ट्रीटमेन्ट कराइणी पवे ।
  2. डवेल​: पी.डी. पाणियठु 4-6 कलाकनि ताईं पेरिटोनियल केविटी में डींहं जो ऐं 6-8 कलाकनि ताईं रात जो रहंदी आहे । वक़्त जी हिन विथीअ खे डवेल पीरियड चइबो आहे । इन दरम्यान साफ थियण जी प्रक्रिया थींदी आहे । इन वक़्त दरम्यान रतु जो कचिरो डायालिसिज़ जी पाणियठु सां मिली वेंदो आहे ऐं इन नमुने रतु साफ थींदो आहे । डायालिसिज़ लाइ प्लास्टिक जी नरम बेग में आयल ब लिटर पाणियठु पेट में दाख़िल करण खां पोइ ख़ाली बेग कमर पट्टे सां बधी सविलाईअ सां घुमी फिरी सघिबो आहे ऐं रोज़ानो कमि कार पिणु करे सघिबो आहे ऐं इन करे हिन प्रक्रिया जो नालो अम्ब्यूलेटरी चइबो आहे ।
  3. ड्रेन : डवेल टाईम खां पोइ कचिरे वारी पी.डी. पाणियठु खे हिक कलेकशन बेग (जेका मरीज़ जे कमर जे पट्टे सां बधल हुई) में ख़ाली कयो वेंदो आहे । उन खां पोइ इन पाणियठु खे मापे ऐं फिटी कबो आहे । पी.डी. पाणियठु खे बाहिर कढण में ऐं साफ पाणियठु पेट में अंदर वञण में अटिकल 30-40 मिनिटनि जो वक़्त लगंदो आहे ऐं हिन प्रक्रिया खे एक्सचेंज (मटा-सटा) चइबो आहे । । इहा एक्सचेंज जी प्रक्रिया डींहं में 3-4 दफ़ा ऐं रात जो हिकु दफो थींदी आहे । इहो समूरी प्रक्रिया बीमारी न थिए इन नमूने कई वेंदी आहे ।

अे.पी.डी. या सी.सी.पी.डी. आटोमेटेक पेरिटोनियल डायालिसिज़ या कन्टीन्यूअस सायकिलीक पेरीटोनियल डायालिसिज़

हीअ प्रक्रिया आटोमेटेक मशीन वसीले घर में कई वेंदी आहे । हिन प्रक्रिया में मशीन पी.डी. पाणियठु के पेट में दाख़िल कंदी आहे ऐं आटोमेटेक मशीन ज़रीये बाहिर निकिरंदी आहे, जेको 1-2 कलाकनि ताईं हलंदो आहे ऐं हिन एक्सचेंज खे 4-5 दफ़ा कयो वेंदो आहे ।

रात जे वक़्त जडहिं मरीज़ सुम्ही पवंदो आहे तडहिं हीअ प्रक्रिया 8-10 कलाक हलंदी आहे । सुबुह जो उथी करे जडहिं मरीज़ मशीन खे बंद कंदो आहे तडहिं 2-3 लिटर जेतिरी पी.डी. पाणियठु पेट में अंदर हूंदी आहे ऐं राति जो जडहिं वरी मशीन लगाइबी आहे, तडहिं इहा पाणियठु बाहिर निकरी वेंदी आङे । हिन प्रक्रिया दरम्यान मरीज़ पंहिंजो रोज़ मड़ह जा कम तमामु सविलाईअ सां करे सघंदो आहे ऐं 24 कलाकनि में हिकु ई दफ़ो मशीन खे चालु करिणो हूंदो आहे, जेको बियनि बीमारियुनि थियण जो अंदेशो (Possibilities) घटि करे छडे थो । हिन प्रक्रिया जो मुख्य गै़र लाभ ख़र्चाऊ ।

सी.अे.पी.डी. में पी.डी. पाणियठु छा हूंदो आहे ?

पी.डी. में कमु ईंदड़ पाणियठु साफ​, जिविड़नि खां मुक्त हूंदी आहे, जंहिं में जुदा-जुदा क़िसिमनि जा मइदिनी लूण ऐं ग्लूकोज़ घुरिबल अंदाज़ में हूंदा आहिनि । पी.डी. में ग्लूकोज़ जो अंदाज़ अलग​-अलग हूंदो आहे ऐं हींअर इहो टिनि क़िसिमन में मिलंदो आहे (1.5%, 2.5%, 4.5%) । इहो ग्लूकोज़ वधीक पाणियठु जेका शरीर में हूंदी आहे, उन जो नेकाल करण में मददगार थींदो आहे । क्रोनिक किडनी फेल्यर जे सभिनी मरीज़नि में केतिरी पाणियठ जो नेकाल कजे, इहो डाक्टर जी सलाह खां पोइ पी.डी. पाणियठु कहिड़े क़िसिम जो उपयोग कजे, इहो तय कयो वेंदो आहे । अजु कल्ह मिलंदड़ पी.डी. पाणियठु में हिक बी पाणियठु पिणु मौजुद हूंदी आहे, जंहिं मेम आइको, डेकस्ट्रीन नाले वारो अनासर हूंदो आहे, जेको शरीर मां गै़र ज़रूरी पाणियठु जो उपयोग डायाबिटीज़ ऐं वधीक वज़न उपयोग कयो वेंदो आहे । इहा पाणियठु 1000 मि.लि. खां 2500 मि.लि. जे अलग​-अलग पेकिंग में मिली कघंदी आहे ।

सी.अे.पी.डी. जे मरीज़नि लाइ मुमकिन जोखम कहिड़ा आहिनि?

*सी.अे.पी.डी. कराईंदड़ मरीज़नि में मुख्य जोखम पेरीटोनाईटिस (पेरिटोनियल में सोज​) जो हूंदो आहे । पेट में सूर​, बुखार​, थधि लगणु, साफ पाणियठु जे बदिरां पाणियठु जो मेरो थियणु इहे पेरीटोनाईटीस जूं निशानियूं आहिनि । पेरीटोनाईटिस न थिअ, उन लाइ मरीज़ खे तमामु ध्यान रखिणो त क़बज़ी न थिअ । इन लाइ डाक्टर जी सलाह मूजिबु सही इलाज कराऐ ऐं दवा वठे ऐं डाक्टर जी सलाह मूजिबु ज़रूरी रिपोर्ट कराअ डाक्टर खे डेखारिणी ऐं ज़रूर पवे त डाक्टर जी सलाह मूजिबु पी.डी. केथेटर कढाअ छडिणो । इन खां सवाइ बियनि जोखमनि में पेट फुंडी वञणु, मुशिकूं ढिलियूं थी वञणु ऐं हर्निया जी तकिलीफ थियणु, बदन में वधीक अंदाज़ में गै़र ज़रूरी पाणियठु, सोज​, क़बजी, चेल्हि जो सूर​, प्रक्रिया दरम्यान पेट में पाणी घटि निकिरण​, पाणियठु लीक थियणु वज़न वधी वञणु थी सघे थो ।

सी.अे.पी.डी.जा मुख्य फायदा ऐं नुक़िसान कहिड़ा-कहिड़ा आहिनि ?

फायदा

  • खाधे ऐं पाणी (पाणियठु) में परहेज़ घटि रखिणी पवे थी ।
  • मशीन खां सवाइ थींदो आहे । सुई हणाइण जी पीड़ा खां आज़ादी मिले थी ऐं इस्पताल जे स्टाफ या बिअे माण्हूअ जी मदद खां सवाइ मरीज़ ख़ुद करे सघे थो ।
  • जगह​, वक़्त जी आज़ादी मिले थी, जंहिं करे रोज़ानो कमु थी सघे थो । मरीज़ बिए शहर वञी सघे थो ।
  • रतु जो दाबु , सोज , रतु जी फिकाइप वगै़रह तकिलीफुनि जो इलाजु वधीक सुठे नमुने थी सघे थो । हिन क़िसिम जे डायालिसिज़ में कन्टीन्यूअस रतु जे साफ थियण जे करे मरीज़ खे तकिलीफ घटि थी सघे थी ।

मुख्य नुक़िसान​

  • पेरिटोनियम ऐं केथेटर जी बाहिर जी जाइ जी बिमारी (Infection) थियण जो ख़तिरो रहे थो ।
  • हिन वक़्त ही इलाजु तमामु ख़र्चाऊ आहे ।
  • हर रोज़ 3-4 दफ़ा साल में 365 ई डींहं बिना मोकल जे संभाल सां , योग्य नमुने पाणियठु बदिलाइणी पवंदी आहे जंहिं जी जवाबदारी मरीज़ जे कुटुंब जे भातियुनि जी आहे इन लाइ हमेशह नियम पालण सां वक़्त कढी ऐं सूचिनाउनि जो सख़ितीअ सां पालन करणु मानसिक छिक जहिड़ो हूंदो आहे ।
  • पेट में हमेशह लाइ केथेटर या पाणियठु रहे इहो अहिंज भरियो आहे ऐं केतरिनि मरीज़नि खे मुवाफक़ि न बि अचे ।
  • पी.डी. लाइ पाणियठु जी वज़नदार बेग संभालणु ऐं फेराइणु मुवाफक़ि न हूंदी आहे ।

सी. अे.पी.डी. जे मरीज़ खे खाधे में मुख्य छा फेरिफार करण जी सूचिना डिनी वेंदी आहे ?

सी. अे.पी.डी. जे मरिज़ खे खाधे में मुनासिब ख़बरदारी रखणु ज़रूरी हूंदी आहे ऐं इहा ख़बरदारी हिमोडायालिसिज़ कराईंदड़ मरीज़नि खां थोड़ी अलग हूंदी आहे ।

  • इन क़िसिम जे डायालिसिज़ जी प्रक्रिया में पेट मां वापसि निकिरंदड़ पाणियठु सां गडोगडु शरीर मां प्रोटीन पिणु निकिरी वेंदो आहे । इन सबब करे नेमाइतो वधीक प्रोटीन वारो खाधो वठिजे, इहो योग्य तंदुरस्ती क़ाइम रखण लाइ तमामु ज़रूरी आहे ।
  • वधीक चरिबीअ वारो खाधो घटि खाइणु घुरिजे छाकाणि त पी.डी. पाणियठु मेम योग्य अंदाज़ में ग्लुकोज़ हूंदो आहे ।
  • हिन क़िसिम जी डायालिसिज़ कराईंदड़ मरीज़नि खे लूणु घटि ऐं पाणियठु घटि वठण जी ख़बरदारी घटि रखिणी पवंदी आहे पर हिमो डायालिसिज़ कराईंदड़ मरीज़नि खे तमामु घणी ख़बरदारी रखिणी पवंदी आहे ।
  • पोटेशियम ऐं फ़ास्फेट वारो खाधो घटि खाइणु घुरिजे ।
  • क़बज़ी न थिअ, इन लाइ वधीक फ़ाइबर वारो खाधो खाइणु घुरिजे ।

सी. अे.पी.डी. जे मरीज़नि खे डाक्टर या डायालिसिज़ नर्स जो संपर्क कडहिं करणु घुरिजे ?

सी. अे.पी.डी. जे मरीज़नि खे डाक्टर या डायालिसिज़ नर्स जो संपर्क तडहिं करिणो, जडहिं उन्हनि खे :

  • पेत में सूर , बुख़ार या थधि लगे ।
  • रवाजी नमूने पी.डी. पाणियठु साफ ऐं शिफाफ हूंदी आहे पर जेकडहिं इहा पाणियठु मेरी (गंदी) अचे या उन में रतु हुजे ।
  • जिथे केथेटर कयलु हुजे उते सुर थिअ, गाढ़ाहिण (लालाण​) थियणु, सोजु थियणु या बीमारी (Infection) थिअे ।
  • जडहिं पी.डी. पाणियठु खे अंदर या बाहिर निकिरण में रंडक थिअ या क़बज़ी थिअ ।
  • वज़नु वधणु , सोजु चढ़ि, दम जी तकिलीफ थियणु ऐं बल्ड प्रेशर वधी वञणु (जेको शरीर में गै़र ज़रूरी पाणियठु जो हुअणु बुधाअ थो ) ।
  • ब्लड प्रेशर घटिजी वञणु, वज़नु घटिजी वञणु, कमिज़ोरी महिसूस थियणु ऐं थकु लगणु (जेको शरीर में पाणियठु जो घटिजी वञणु बुधाअे थो )।

स्रोत : किडनी एजुकेशन

आख़िर बदलाउ कयल : 2/19/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate